Oświecenie w elektrycznej poświacie

Tekst poniższy opublikowany był w „Czasie Fantastyki”, nr 3/2013.

 

Gdy zaś przyjdzie to, co jest doskonałe
zniknie to, co jest tylko częściowe.

Gdy byłem dzieckiem,
mówiłem jak dziecko,
czułem jak dziecko,
myślałem jak dziecko.
Kiedy zaś stałem się mężem,
wyzbyłem się tego, co dziecięce.

Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno;
wtedy zaś [zobaczymy] twarzą w twarz.

Biblia Tysiąclecia, Pierwszy List do Koryntian

 

W Apokryfie Jana z Nadż Hammadi, Jezus-Logos (Jezus sprzed przyjścia na ziemię) zakrada się do ogrodu rajskiego pod przebraniem węża i przekazuje tajemną wiedzę pogrążonej w zaślepieniu pierwszej ludzkiej parze. Mit gnostycki opowiada o uwalnianiu się, przekształcaniu samego siebie, wydobywaniu z więzienia ciała i doświadczaniu oświecenia dzięki zdobywanej tajemnej wiedzy,  ukrywanej przed ludźmi przez archontów, niższe ułomne duchy odpowiedzialne za niedoskonałość materialnego świata. Gnoza, wielokształtny duchowy nurt przewijający się przez dzieje od starożytności do dnia dzisiejszego, zadziwiająco często współbrzmi z mistycznymi odczuciami wzbudzanymi przez przełomy technologiczne. Erik Davis w Techgnozie podjął próbę prześledzenia zawiłych związków między nauką a technologią z jednej strony, a tymi świadomymi i nieświadomymi przejawami hermetycznego myślenia i mitologii, jakie przetrwały, mutując, upraszczając się bądź sublimując do naszych czasów, z drugiej. Nie jest to rzecz o religii, o tej jej specyficznej odmianie, towarzyszącej jak cień chrześcijaństwu, a raczej o wzajemnym sprzężeniu pomiędzy nią, a kolejnymi falami entuzjazmu i nadziei wzbudzanymi przez następujące po sobie technologiczne i naukowe objawienia.

Czytaj dalej Oświecenie w elektrycznej poświacie

Androidy i wychowanie panienek

Poniższy tekst został po raz pierwszy opublikowany w „Czasie Fantastyki”, nr 2/2013

 

Po raz pierwszy zetknąłem się z tą powieścią Dicka poprzez film, zresztą w okolicznościach nadzwyczaj niesprzyjających. Stały się wtedy nagle dostępne i modne magnetowidy i pojawiło się mnóstwo pirackich kopii filmów, w kiepskiej jakości i z czytającymi tekst okropnymi lektorami. Zostałem zaproszony na pokaz takiego filmu w kilka osób i tak obejrzałem „Blade Runnera”. Na domiar złego pozostali oglądający chyba nie byli miłośnikami sf. W każdym razie głośno komentowali akcję, a romantyczne sceny, do jakich dochodzi pomiędzy filmowym Deckardem a Rachael, kwitowali wybuchami śmiechu i niewybrednymi żartami. Najwyraźniej publiczność nie była przygotowana jeszcze na przyjęcie bogatszej palety erotycznych konfiguracji, wynajdywanych właśnie przez nowoczesną wyobraźnię. Jeśli dodać do tego, że była to wersja z nieszczęsną „czarnokryminałową” narracją zza kadru nachalnie wyjaśniającą inteligentnym inaczej co się dzieje, zrozumiałym się staje, iż pozwoliłem przez jakiś czas dojrzewać nieprzepartej chęci obejrzenia ponownie tego obrazu. Bo oczywiście od razu było jasne, że w innych okolicznościach i po drobnych zmianach dzieło to będzie mieć moc hipnotyzującą.

„Czy androidy marzą o elektrycznych owcach” przeczytałem wiele lat później, tłukąc się autobusami po Śląsku, i nie zrobiła na mnie wtedy takiego wrażenia, na jakie zasługuje.

DoAndroidsDream
Źródło – Wikipedia

I oto teraz powieść stała się dostępna w jeszcze jednej postaci, jako audiobuk, wydany przez Rebis i Audiotekę. Zaangażowano do projektu gromadę całkiem niezłych aktorów, muzyki dostarczył Pink Froyd, przy produkcji zastosowano, ponoć po raz pierwszy w Polsce, system dźwięku binauralnego, a jedną z drugoplanowych ról zagrał nawet polski syntezator mowy IVONA, co, przyznajmy od razu, jest bardzo dobrym pomysłem.

Czytaj dalej Androidy i wychowanie panienek

Zła Nowina. Według Twardocha

Tekst ukazał się w kwartalniku „Fronda Lux”, nr 77.

 

Porzućcie nadzieję

Jest tylko krew i więcej nic
A reszta to jest wielka ściema
Krew – która się na strzępy drze
I wisi w strzępach gdzie nic nie ma [i]

Na początek prawdziwa scenka, ze zmienionymi imionami jej bohaterów. Syn Łucji, Piotrek, ma 22 lata, studiuje i uczy się fotografii. Kiedy usłyszał, że Herta będzie zabijała cielika, uznał to za dobrą okazję do zrobienia reportażu fotograficznego. Herta jest dziarską osiemdziesięciopięciolatką, wdową, i sama prowadzi gospodarstwo. Pewnego ciepłego kwietniowego dnia Piotrek zjawił się u Herty z lustrzanką. Na miejscu był też oczywiście masorz, a także syn Herty (taki typowy z bloku, o dwóch lewych rękach, nieprzywykły do konkretnej roboty, za to przemądrzały). Miał też być pomocnik masorza, ale na nieszczęście rozchorował się i jego rolę musiał przejąć Piotrek. W związku z tym nie zrobił wiele zdjęć, bo ręce miał ciągle umazane krwią, i nie chciał umarasić aparatu.

Czytaj dalej Zła Nowina. Według Twardocha

Jestem Bogiem. Szaleństwa samotności

Tekst ukazał się w „Czasie Fantastyki”, numer 2(42) 2015

 

Na opowieść o niezwykłym zdarzeniu związanym z fortem XIII w Bolestraszycach, jednym z umocnień twierdzy Przemyśl, natknąłem się po raz pierwszy w pierwszym tomie gawęd historycznych Baśń jak niedźwiedź. Polskie historie Gabriela Maciejewskiego. Szybko okazało się, że historia ta jest dość dobrze znana i na jej kanwie nakręcono nawet film fabularny (o czym jeszcze później).

W latach 1914-1915 o twierdzę Przemyśl, jeden z największych tego typu obiektów w Europie, toczyły się zażarte walki. Po drugim oblężeniu, w marcu 1915 roku, Austriacy wysadzili umocnienia i poddali twierdzę, a do niewoli rosyjskiej dostało się 120 tysięcy żołnierzy armii austro-węgierskiej, w tym dziewięciu generałów.

San_Rideau_1915_Destroyed
Koszary Fortu XIII po wysadzeniu (źródło – Wikipedia)

Po wojnie twierdza znalazła się na terenie odrodzonego państwa polskiego.  Latem roku 1923 przystąpiono do odgruzowywania zniszczonych fortyfikacji, w celu odzyskania z budowli metalowych elementów, przetapianych potem w śląskich hutach. W ten sposób ekipy robotników pracujące w forcie XIII dotarły do zasypanym stalowych drzwi. Za nimi znajdowało się coś, co przeraziło odkrywców. Oto w podziemnych pomieszczeniach natknęli się na wychudzonego człowieka pokrytego splątanym długim zarostem, bełkoczącego coś niezrozumiale i zasłaniającego sobie uszy. Najwyraźniej światło i dźwięki sprawiały mu ból. Człowiek ten został przewieziony do szpitala i zmarł tego samego dnia. Podziemie przeszukano i w jednej z izb odkryto ludzki szkielet. Odnaleziono też zeszyt, który rozpoczynał się notatkami austriackiego magazyniera, po których następowały zapiski poczynione w języku rosyjskim.

Czytaj dalej Jestem Bogiem. Szaleństwa samotności

Pan Zaraza w gabinecie luster

Supermocarstwo w stanie zagrożenia. Związki pomiędzy władzą, mediami, wojskiem, służbami specjalnymi i nauką.

Co mają wspólnego zamachy wąglikowe z książką Gödel, Escher, Bach Douglasa R. Hofstadtera? Szkic ten napisałem przede wszystkim ze względu na sentyment do tej książki, ale też i dla przybliżenia tej fascynującej historii.

Tekst ukazał się drukiem w numerze 74/2015 kwartalnika Fronda Lux.

 

Pewnego słonecznego letniego dnia przystanąłem nad brzegiem rybnego stawu w głębi lasu. Wiał lekki wiatr i marszczył powierzchnię wody. Kilka metrów od brzegu tkwiła w wodzie drewniana tablica z napisem ogłaszającym, że kąpiel i łowienie tryb są zabronione. Światło odbijało się od tablicy i tworzyło jej obraz na wodzie, ale i obraz na powierzchni, pomarszczony drobnymi falami, odbijał się z powrotem w tablicy, i w ten sposób wiele kolejnych odbić tworzyło świetlisty wzór, z którym jakoś radził sobie mój mózg, i wyświetlał go na ruchomej tablicy mojej świadomości. Przypomniało mi to o książce Gödel, Escher, Bach Douglasa R. Hofstadtera. Jest to intrygująca interdyscyplinarna opowieść rozpięta pomiędzy twierdzeniem Gödla, muzyką Bacha, paradoksalnymi grafikami Eschera, teorią świadomości, rozważaniami o znaczeniu i dziwnych pętlach, i zabawnymi opowiastkami filozoficznymi ilustrującymi ten imponujący zestaw idei i inspirujących sugestii. Jest w niej też zdjęcie obrazu powstającego na ekranie monitora, podłączonego do kamery wycelowanej w ten właśnie ekran, jako metafora systemów odzwierciedlających swoją własną zawartość, a więc również świadomości. Po powrocie z tej rowerowej wycieczki zerknąłem do Internetu, żeby sprawdzić, jakie dalsze życie prowadzi książka (czytałem już ją bardzo dawno temu), i tak natknąłem się na inną niezwykłą książkę, Bruce Ivins, the Anthrax Attacks, and America’s Rush to War Davida Willmana.

Czytaj dalej Pan Zaraza w gabinecie luster